Astroloba
Astroloba to rodzaj roślin sukulentowych należących do rodziny xanthorrhoeaceae, składający się z kilku gatunków występujących głównie w Afryce Południowej. Rośliny te są znane z mięsistych liści i atrakcyjnego, gwiaździstego kształtu, od którego wzięła się ich nazwa. Astroloba jest powszechnie stosowana w ogrodnictwie dekoracyjnym ze względu na swój walor estetyczny i zdolność do rozwoju w suchych warunkach.
Astroloba ma zwartą formę i tworzy gęste kępy, co czyni ją doskonałym wyborem do kształtowania krajobrazu w suchych obszarach. Roślina jest również popularna w kolekcjach sukulentów i jako roślina doniczkowa, szczególnie w regionach o ciepłym klimacie.
Etymologia nazwy
Nazwa rodzaju „Astroloba” pochodzi od greckich słów „aster” (gwiazda) i „lobos” (pętla lub pas), odnosząc się do gwiaździstego kształtu liści, które rosną promieniście, przypominając promienie gwiazd. Ten charakterystyczny kształt liścia sprawia, że roślina jest wizualnie atrakcyjna i łatwo rozpoznawalna wśród innych sukulentów.
Nazwa podkreśla wyjątkowy wygląd rośliny, dzięki czemu jest ona szczególnie cenna dla ogrodników, kolekcjonerów i projektantów krajobrazu, którzy wykorzystują Astrolobę w celach dekoracyjnych.
Forma wzrostu
Astroloba to wieloletnia roślina zielna, która tworzy zwarte kępy. Liście rośliny są mięsiste, soczyste i w kształcie gwiazdy, co pomaga jej zatrzymywać wodę i przetrwać w warunkach suszy. W swoim naturalnym środowisku rośliny tworzą grupy, rozprzestrzeniając się po skalistych i piaszczystych glebach, gdzie zapuszczają korzenie i rosną w słabo rozgałęzione krzewy.
Jako sukulent, Astroloba ma zdolność magazynowania wody w liściach, co pozwala jej zatrzymywać wilgoć w okresach suszy. Ta właściwość sprawia, że roślina jest odporna na suszę i wymaga minimalnej pielęgnacji, szczególnie w klimatach o niskich opadach deszczu.
Rodzina
Astroloba należy do rodziny xanthorrhoeaceae, która obejmuje rośliny charakterystyczne dla suchych regionów południowej Afryki. Ta rodzina jest szeroko rozpowszechniona wśród sukulentów, szczególnie w gorącym klimacie. Rośliny z rodziny xanthorrhoeaceae często mają grube, mięsiste liście, które pomagają im zatrzymywać wilgoć.
Przedstawiciele tej rodziny są bardzo odporni na ekstremalne warunki klimatyczne, co czyni ich idealnymi do stosowania w kształtowaniu krajobrazu w regionach o ograniczonej ilości wody. Astroloba, podobnie jak inni członkowie tej rodziny, wykazuje wysoką wytrzymałość i wartość dekoracyjną.
Charakterystyka botaniczna
Astroloba to sukulent o mięsistych liściach, które rosną w rozetkach i mają charakterystyczny kształt gwiazdy. Liście są zazwyczaj krótkie, z zaostrzonymi końcami i mogą być pokryte małymi białymi plamkami lub paskami. Roślina często tworzy grupy, zazwyczaj nie wyższe niż 30 cm, ale tworzące gęste, zwarte kępy.
Kwiaty Astroloba są zazwyczaj małe i ułożone w wiechy lub groniaste kwiatostany, które pojawiają się w miesiącach letnich. Mogą być żółte lub pomarańczowe, co zwiększa dekoracyjność rośliny podczas kwitnienia. Jednak główną atrakcją Astroloba są liście i ogólny kształt rośliny, a nie kwiaty.
Skład chemiczny
Podobnie jak wiele innych sukulentów, Astroloba zawiera kwasy organiczne, olejki eteryczne i błonnik. Substancje te pomagają roślinie zatrzymywać wodę w komórkach i chronić się przed odwodnieniem. Jednak skład chemiczny Astroloba nie zawiera wysokich stężeń związków aktywnych, które byłyby stosowane w zastosowaniach medycznych lub przemysłowych.
Ważne jest, aby pamiętać, że Astroloba nie jest toksyczna dla ludzi ani zwierząt. Jest używana wyłącznie w celach ozdobnych, a jej skład chemiczny nie ma znaczącego wpływu na zdrowie.
Pochodzenie
Astroloba pochodzi z południowej Afryki, gdzie występuje w regionach o gorącym klimacie, takich jak obszary półpustynne i skaliste zbocza. Rośliny te są dobrze przystosowane do suchych warunków i rosną na ubogich piaszczystych i skalistych glebach, gdzie inne rośliny mogłyby mieć problemy. Astroloba można znaleźć na wolności, ale jest również aktywnie uprawiana w ogrodach na całym świecie.
Ze względu na zdolność do przetrwania w trudnych warunkach, Astroloba została wprowadzona do innych regionów, gdzie jest wykorzystywana jako roślina ozdobna do kształtowania krajobrazu. Roślina ta jest również wykorzystywana do tworzenia żywych żywopłotów i obrzeży, dzięki swojemu dekoracyjnemu kształtowi i wysokiej odporności.
Łatwość uprawy
Astroloba jest jedną z najłatwiejszych roślin do uprawy, wymaga minimalnej uwagi, co czyni ją idealną dla początkujących ogrodników. Roślina nie wymaga częstego podlewania, co upraszcza konserwację. Astroloba dobrze przystosowuje się do różnych rodzajów gleby i może rozwijać się w środowiskach, w których inne rośliny mogłyby nie przetrwać.
Jej zdolność do magazynowania wody w liściach pozwala roślinie przetrwać susze i zachować dekoracyjny wygląd nawet przy minimalnym podlewaniu. To sprawia, że Astroloba jest idealnym wyborem dla tych, którzy nie mogą zapewnić częstej opieki nad roślinami lub mieszkają na obszarach o nieprzewidywalnym klimacie.
Gatunki i odmiany
Rodzaj Astroloba obejmuje kilka gatunków, z których najbardziej znane to Astroloba corrugata i Astroloba foliosa. Gatunki te różnią się kształtem liści i rozmiarem rośliny. Astroloba corrugata ma większe, sztywniejsze liście z charakterystycznymi paskami, podczas gdy Astroloba foliosa ma mniejsze, bardziej elastyczne liście, które tworzą gęste rozety.
Astroloba falista
Astroloba foliosa
Istnieją również odmiany o różnych odcieniach zieleni i zróżnicowanych wzorach liści, co sprawia, że Astroloba jest jeszcze bardziej atrakcyjna dla ogrodników i kolekcjonerów. Roślinę można uprawiać w pojemnikach, a także wykorzystuje się ją do tworzenia ogrodów wertykalnych.
Rozmiar
Wielkość Astroloba zależy od gatunku i warunków wzrostu. W pomieszczeniach rośliny osiągają zazwyczaj wysokość około 20–30 cm, ale na wolności, w sprzyjających warunkach, Astroloba może osiągnąć nawet 1 metr wysokości. W przypadku uprawy w pojemnikach wielkość rośliny jest ograniczona, co ułatwia zarządzanie jej wyglądem.
Wielkość zależy również od tego, jak bardzo roślina rozprzestrzenia się na szerokość. Niektóre gatunki mogą tworzyć gęste kępy, które mogą osiągać 50–60 cm szerokości.
Tempo wzrostu
Astroloba rośnie umiarkowanie, ale może przyspieszyć swój wzrost w cieplejszych miesiącach, zwłaszcza gdy zapewnione są jej optymalne warunki. W idealnych warunkach, przy wystarczającym świetle i temperaturze, roślina może rosnąć kilka centymetrów miesięcznie. Zimą jej wzrost zwalnia, a roślina może wejść w fazę spoczynku.
Nie należy oczekiwać szybkiego wzrostu Astroloba, ponieważ nie jest to agresywna roślina i nie zajmuje dużo miejsca. Jednak regularne nawożenie i przestrzeganie reżimów temperaturowych pomoże przyspieszyć wzrost w okresie aktywności.
Długość życia
Astroloba to wieloletnia roślina, która przy odpowiedniej pielęgnacji może żyć przez wiele lat. Jest trwała i nie wymaga częstego przesadzania ze względu na powolny wzrost. Roślina może zachować swój dekoracyjny urok i kwitnienie przez kilka dekad.
Aby przedłużyć żywotność rośliny, należy kontrolować jej stan, unikać nadmiernego podlewania i przesuszenia gleby, a także regularnie przycinać stare lub uszkodzone liście.
Temperatura
Astroloba preferuje ciepłe warunki i najlepiej rośnie w temperaturach od 18 do 28°C. Ta roślina nie toleruje mrozu, a temperatury poniżej 5°C mogą spowodować uszkodzenie lub śmierć rośliny. Zimą temperatura powinna być utrzymywana na poziomie nie niższym niż 10°C, aby zapobiec zamarzaniu.
Astroloba dobrze przystosowuje się do temperatur w swoim zakresie klimatycznym, ale uprawiana w regionach o chłodnych zimach powinna być chroniona przed zimnem, np. poprzez uprawę w pomieszczeniu lub w szklarni.
Wilgotność
Astroloba dobrze rośnie w umiarkowanej wilgotności, około 50–60%. Nie wymaga wysokiej wilgotności, ale w suchszych warunkach jej liście mogą zacząć tracić wodę, a wzrost może spowolnić. Szczególnie ważne jest monitorowanie wilgotności w miesiącach zimowych, kiedy ogrzewanie w pomieszczeniach może znacznie obniżyć poziom wilgoci.
W warunkach niedostatecznej wilgotności Astroloba może zacząć tracić liście lub tracić wartość ozdobną, co sygnalizuje stres rośliny. W takich przypadkach korzystne jest stosowanie nawilżaczy lub regularne zraszanie liści.
Oświetlenie i rozmieszczenie pomieszczeń
Astroloba preferuje jasne, ale rozproszone światło, co czyni ją doskonałym wyborem do okien wychodzących na wschód lub zachód. Bezpośrednie światło słoneczne może powodować oparzenia liści, dlatego ważne jest, aby unikać bezpośredniego nasłonecznienia. Idealnym miejscem dla Astroloba jest przestrzeń, w której otrzymuje dużo światła, ale nie jest wystawiona na intensywne światło słoneczne.
Jeśli w pomieszczeniu brakuje wystarczającej ilości światła, można użyć dodatkowego oświetlenia, takiego jak lampy do uprawy, aby wspomóc zdrowy wzrost. Ważne jest również, aby unikać umieszczania Astroloba w pobliżu źródeł zimnego powietrza lub ogrzewania, ponieważ gwałtowne wahania temperatury mogą negatywnie wpłynąć na roślinę.
Gleba i podłoże
Astroloba preferuje dobrze odwodnioną, gliniastą glebę, która zatrzymuje wilgoć, zapewniając jednocześnie dobre napowietrzenie. Idealna mieszanka gleby powinna składać się z ziemi ogrodowej, torfu, piasku i perlitu w stosunku 2:1:1:1. Ta mieszanka pomaga zatrzymać wilgoć, zapewniając jednocześnie doskonały drenaż, co jest ważne dla zapobiegania gniciu korzeni. Perlit i piasek w mieszance wspomagają napowietrzenie gleby i zapobiegają zagęszczaniu, umożliwiając korzeniom oddychanie.
Zalecany poziom pH dla gleby Astroloba jest lekko kwaśny, w zakresie od 5,5 do 6,5, co sprzyja optymalnej absorpcji składników odżywczych. Dodatkowo należy dodać warstwę drenażową na dnie doniczki, używając materiałów takich jak keramzyt lub drobny żwir, aby zapewnić odprowadzanie nadmiaru wody, zapobiegając gniciu korzeni.
Podlewanie (lato i zima)
Latem Astroloba wymaga regularnego podlewania, ale nie toleruje nadmiernego podlewania. Gleba powinna pozostać umiarkowanie wilgotna, ale nie rozmokła. Ważne jest, aby pozwolić górnej warstwie gleby wyschnąć między podlewaniami, ponieważ nadmiar wilgoci może prowadzić do gnicia korzeni. Roślina dobrze rośnie w wilgotnym środowisku, więc utrzymanie odpowiedniego poziomu wilgotności jest kluczowe dla zdrowego wzrostu.
Zimą należy znacznie ograniczyć podlewanie, ponieważ Astroloba wchodzi w stan spoczynku i potrzebuje znacznie mniej wody. Gleba powinna wyschnąć na głębokość 2-3 cm przed kolejnym podlewaniem. Ważne jest, aby nie pozostawiać wody w podstawce, ponieważ może to spowodować gnicie korzeni. Umiarkowane podlewanie pomoże zapobiec stresowi rośliny.
Nawożenie i karmienie
Astroloba dobrze reaguje na regularne nawożenie w okresie aktywnego wzrostu, od wiosny do jesieni. Zaleca się stosowanie zrównoważonego nawozu zawierającego azot, fosfor i potas, który wspomaga zdrowy wzrost i bujne kwitnienie. Nawożenie powinno odbywać się co 4-6 tygodni, albo przy użyciu płynnego nawozu rozcieńczonego w wodzie, albo granulatu o powolnym uwalnianiu.
Zimą roślina nie potrzebuje nawozu, ponieważ jest w fazie spoczynku i nie rośnie aktywnie. Wstrzymanie nawożenia w miesiącach zimowych pomaga zapobiegać gromadzeniu się soli w glebie i chroni roślinę przed uszkodzeniem.
Rozkwit
Astroloba kwitnie w cieplejszych miesiącach, zazwyczaj od późnej wiosny do wczesnego lata, w zależności od gatunku i warunków wzrostu. Kwiaty są małe i niepozorne, zwykle zgrupowane w wiechy lub kłosy. Chociaż kwiaty nie są tak efektowne jak kwiaty innych roślin ozdobnych, odgrywają ważną rolę w przyciąganiu zapylaczy, takich jak pszczoły i motyle.
Kwitnienie Astroloba nie jest jego główną atrakcją, ale jest oznaką zdrowia rośliny i jej zdolności do adaptacji do środowiska. Podstawowa atrakcyjność rośliny leży w jej unikalnej strukturze liści i zwartym pokroju.
Propagacja
Astroloba może być rozmnażana zarówno wegetatywnie, jak i przez nasiona. Najpopularniejszą metodą jest rozmnażanie przez sadzonki, które pobiera się wczesną wiosną ze zdrowych łodyg i ukorzenia w mieszance torfu i piasku. Sadzonki należy przechowywać w ciepłym, wilgotnym środowisku, aby ukorzenienie się powiodło, co zwykle trwa 2-3 tygodnie.
Rozmnażanie nasion jest trudniejsze, ponieważ wymaga utrzymania temperatury w zakresie 20-25°C i stratyfikacji nasion. Nasiona należy wysiewać w lekkiej, dobrze przepuszczalnej glebie i regularnie utrzymywać ją wilgotną. Kiełkowanie może trwać od 3 do 6 tygodni, a rośliny wyhodowane z nasion będą potrzebowały kilku lat, aby zakwitnąć.
Funkcje sezonowe
Astroloba ma wyraźny sezonowy cykl wzrostu. W miesiącach letnich roślina rośnie aktywnie, wytwarzając nowe pędy i liście. Okres ten wymaga regularnego podlewania i nawożenia, aby promować silny wzrost. Kwitnienie zwykle występuje latem, ale może trwać do jesieni, jeśli pozwalają na to warunki.
Zimą roślina zwalnia i wchodzi w okres spoczynku. W tym czasie należy ograniczyć podlewanie i nawożenie, a temperaturę utrzymywać nieco niższą. Astroloba jest wrażliwa na mróz, dlatego w zimnych regionach należy ją chronić przed temperaturami zamarzania lub uprawiać w pojemnikach.
Charakterystyka opieki
Astroloba jest stosunkowo mało wymagająca, ale wymaga uwagi na pewne aspekty pielęgnacji, aby zachować jej zdrowie i wygląd. Roślina potrzebuje dobrego oświetlenia, szczególnie w okresie kwitnienia. Preferuje słoneczne lub półcieniste miejsca, gdzie może otrzymać wystarczającą ilość światła dla optymalnego wzrostu.
Ważne jest również monitorowanie stanu gleby i unikanie nadmiernego podlewania, ponieważ nadmierna wilgoć może prowadzić do gnicia korzeni. Przycinanie uszkodzonych lub martwych łodyg pomaga stymulować nowy wzrost i utrzymuje dekoracyjny wygląd rośliny.
Pielęgnacja w warunkach wewnętrznych
Aby uprawa Astroloba w pomieszczeniach była udana, kluczowe jest zapewnienie odpowiedniego oświetlenia. Roślina dobrze rośnie w jasnym, ale pośrednim świetle słonecznym. Idealnie nadaje się do okien wychodzących na wschód lub zachód, ale powinna być osłonięta przed bezpośrednim światłem słonecznym, aby zapobiec poparzeniom liści.
Stabilne temperatury są również niezbędne, a roślina powinna być trzymana z dala od źródeł zimnych przeciągów lub systemów grzewczych. Regularne podlewanie i kontrola wilgotności są ważne dla utrzymania zdrowia rośliny w pomieszczeniu.
Przesadzanie
Astroloba powinna być przesadzana co 2-3 lata, szczególnie gdy korzenie wypełnią doniczkę. Wybierz nową doniczkę szerszą o 3-5 cm od poprzedniej, aby zapewnić wystarczająco dużo miejsca do wzrostu. Doniczka powinna mieć otwory drenażowe, aby zapobiec zastojowi wody i gniciu korzeni.
Najlepszy czas na przesadzanie to wiosna, kiedy roślina aktywnie rośnie. Podczas przesadzania ostrożnie wyjmij roślinę ze starej doniczki, delikatnie uwolnij korzenie ze starej gleby i przesadź ją do nowej doniczki ze świeżą, dobrze przepuszczalną glebą.
Przycinanie i formowanie korony
Przycinanie Astroloba jest niezbędne do utrzymania jej kształtu i pobudzenia wzrostu nowych pędów. Usuwanie suchych i uszkodzonych łodyg poprawia wygląd rośliny i zapobiega rozprzestrzenianiu się chorób. Przycinanie pomaga również kontrolować wielkość rośliny i sprzyja bardziej krzaczastemu wzrostowi.
Kształtowanie korony polega na przycinaniu długich łodyg i usuwaniu nadmiaru gałęzi, co sprzyja bardziej zwartej, gęstej formie. Regularne przycinanie pomaga utrzymać dekoracyjny urok rośliny i poprawia jej ogólny stan zdrowia.
Możliwe problemy i ich rozwiązania
Jednym z głównych problemów Astroloba jest zgnilizna korzeni, która występuje, gdy roślina jest przelana lub gleba nie ma odpowiedniego drenażu. Aby temu zapobiec, kluczowe jest monitorowanie wilgotności gleby i zapewnienie dobrego drenażu doniczki. Jeśli wystąpi zgnilizna korzeni, roślinę należy przesadzić do świeżej gleby i sprawdzić, czy korzenie nie są uszkodzone.
Niedobór składników odżywczych może prowadzić do słabego wzrostu i żółknięcia liści. W takich przypadkach zaleca się nawożenie rośliny zrównoważonym nawozem, aby przywrócić niezbędną równowagę składników odżywczych i stymulować zdrowy wzrost.
Szkodniki
Astroloba może być podatna na szkodniki, takie jak przędziorki, mszyce i wełnowce. Regularnie sprawdzaj roślinę pod kątem oznak szkodników i usuwaj je ręcznie za pomocą miękkiej ściereczki. W przypadku poważnych inwazji można zastosować zabiegi owadobójcze lub naturalne środki, takie jak roztwory mydlane.
Aby zapobiec szkodnikom, ważne jest utrzymanie optymalnych warunków wzrostu, unikanie nadmiernego podlewania i ochrona rośliny przed nadmiernym ciepłem. Regularne czyszczenie liści może również pomóc zmniejszyć ryzyko pojawienia się szkodników.
Oczyszczanie powietrza
Podobnie jak wiele innych roślin, Astroloba pomaga oczyszczać powietrze, pochłaniając szkodliwe substancje, takie jak formaldehyd i uwalniając tlen. Jest to szczególnie korzystne w słabo wentylowanych pomieszczeniach, w których czyste powietrze przyczynia się do lepszego zdrowia i dobrego samopoczucia.
Ponadto Astroloba może zwiększyć poziom wilgotności w pomieszczeniu, pomagając w utrzymaniu komfortowego środowiska do oddychania, zwłaszcza zimą, gdy powietrze w pomieszczeniu ma tendencję do wysychania ze względu na systemy grzewcze.
Bezpieczeństwo
Astroloba nie jest toksyczna dla ludzi i zwierząt domowych, co czyni ją bezpiecznym wyborem dla gospodarstw domowych z dziećmi lub zwierzętami. Jednak, jak w przypadku każdej rośliny, zaleca się unikanie spożywania liści, ponieważ mogą one powodować łagodne dolegliwości żołądkowo-jelitowe, jeśli zostaną spożyte w dużych ilościach.
Sok z tej rośliny nie wywołuje żadnych znanych reakcji alergicznych, ale mimo to warto obchodzić się z nim ostrożnie, zwłaszcza jeśli masz wrażliwą skórę, aby uniknąć drobnych podrażnień.
Uśpienie
Astroloba wymaga okresu uśpienia w zimie. W tym czasie wzrost rośliny zwalnia, a ona potrzebuje mniej wody. Należy ją trzymać w chłodniejszym środowisku, w temperaturze 12-15°C i podlewać oszczędnie, aby uniknąć nadmiernego podlewania.
Przygotowanie do wiosny obejmuje stopniowe zwiększanie temperatury i poziomu światła, aby zachęcić roślinę do wznowienia aktywnego wzrostu. Zapewnienie tych warunków pomaga roślinie przerwać stan uśpienia i rozkwitnąć w sezonie wegetacyjnym.
Właściwości korzystne
Astroloba jest ceniona przede wszystkim za walory ozdobne. Jej unikalna forma i zwarty wzrost sprawiają, że jest popularnym wyborem do dekoracyjnego kształtowania krajobrazu i jako roślina doniczkowa. Dodaje walorów estetycznych ogrodom i przestrzeniom wewnętrznym, a jej odporność na suche warunki sprawia, że idealnie nadaje się do środowisk o niskich wymaganiach konserwacyjnych.
Gęste liście rośliny zapewniają również schronienie różnym owadom, przyczyniając się w ten sposób do zachowania lokalnej bioróżnorodności.
Stosować w medycynie tradycyjnej lub przepisach ludowych
Astroloba nie ma znaczącego zastosowania w medycynie tradycyjnej, ponieważ nie ma znanych właściwości leczniczych. Jest uprawiana głównie w celach ozdobnych i ceniona za swoje piękno i zdolność do rozwoju w suchym środowisku.
Jednak, podobnie jak wiele innych roślin z tej rodziny, przyczynia się do zrównoważonego kształtowania krajobrazu i może mieć pośredni wpływ na środowisko, zapewniając naturalne siedlisko dla dzikich zwierząt.
Zastosowanie w projektowaniu krajobrazu
Astroloba jest szeroko stosowana w projektowaniu krajobrazu ze względu na jej walory dekoracyjne i zdolność do wzrostu w różnych klimatach. Jest idealna do tworzenia żywych żywopłotów, zielonych ekranów i dekoracyjnych obrzeży w ogrodach i parkach.
Dzięki zdolności do szybkiego wzrostu i tworzenia gęstych kęp roślina ta świetnie nadaje się do pokrywania dużych powierzchni, takich jak zbocza czy puste działki, a jednocześnie dodaje naturalnego piękna i struktury przestrzeniom zewnętrznym.
Zgodność z innymi roślinami
Astroloba może być z powodzeniem uprawiana obok innych roślin, które mają podobne wymagania co do światła i wody. Dobrze sprawdza się w połączeniu z innymi sukulentami lub roślinami odpornymi na suszę, tworząc atrakcyjne mieszane nasadzenia, które są zarówno funkcjonalne, jak i estetyczne.
Należy jednak zachować ostrożność, sadząc ją obok bardziej agresywnych roślin, ponieważ Astroloba może czasami mieć trudności z konkurowaniem o zasoby, jeśli sąsiadujące rośliny są zbyt inwazyjne lub wymagają więcej wody.
Wniosek
Astroloba to wszechstronna i odporna roślina, która dobrze nadaje się do różnych klimatów i warunków wzrostu. Jej niskie wymagania pielęgnacyjne, wraz z jej dekoracyjnością, sprawiają, że jest doskonałym wyborem zarówno dla profesjonalnych projektantów krajobrazu, jak i ogrodników domowych.
Przy odpowiedniej pielęgnacji Astroloba może rosnąć przez wiele lat, zapewniając nieprzerwane piękno i przyczyniając się do zrównoważonych, przyjaznych dla środowiska praktyk ogrodniczych.